Górny Śląsk - między Strzelcami a Gliwicami

Relacje pozagórskie z Polski.
Awatar użytkownika
Pudelek
Posty: 8473
Rejestracja: 2013-07-08, 15:01
Lokalizacja: Oberschlesien

Górny Śląsk - między Strzelcami a Gliwicami

Postautor: Pudelek » 2015-04-06, 14:36

Łupem tegorocznej Wielkiej Soboty padł obszar Górnego Śląska będący w przybliżeniu terenem przedwojennego powiatu Tost-Gleiwitz.

Obrazek

W przybliżeniu, gdyż pierwszy postój następuje w Błotnicy Strzeleckiej (Blottniz, Quellengrund), która leżała już (podobnie jak i teraz) w powiecie strzeleckim.

W przyciężkawym murze jest brama, która prowadzi do smutno wyglądającego parku.
Obrazek

Ten łysy widok to efekt wichury, która przeszła przez okolicę, łamiąc m.in. drzewa na węźle autostradowym i uszkadzając dworzec kolejowy (z czego najbardziej ucieszyło się PKP, bo mogło go szybko wyburzyć). Także miejscowy pałac ucierpiał.
Obrazek

Należał on do grafów Posadowsky-Wehner, rodziny która wydała wielu pruskich i niemieckich urzędników oraz polityków. Członkowie rodu, siedzący tutaj do 1945 roku, spoczywają w pobliskim grobowcu.
Obrazek
Dach z papy kompletnie nie pasuje.

Obrazek

Obok pałacu, jak to zwykle bywało, folwark, czy raczej jego pozostałości, bo większość wyburzają.
Obrazek

Mijamy sztuczną granicę województw i już widać wieże zamku w Toszku (Tost).
Obrazek

Zamek pochodzi z XV wieku, poprzednio w jego miejscu stał wcześniejszy gród książąt śląskich. Właściciele zmieniali się często, należał m.in. do Habsburgów, rodziny Eichendorff, Collona, Posadowsky (tych samych co w Błotnicy), Gaschin, wreszcie niejakich Guradze. W 1811 spłonął i od tego czasu już nie był zamieszkały.

Na wejściu Dom Burgrabiego, odbudowany w okresie PRL-u.
Obrazek

W głównej bramie tablica poświęcona poecie, która po latach tutaj wróciła.
Obrazek

Najbardziej charakterystyczna jest wysoka wieża.
Obrazek

Budynek Bramny także odbudowano częściowo po wojnie, co doskonale widać.
Obrazek

Wokół zamku rozciągało się, tradycyjnie, podgrodzie. Jest więc dawny browar - Schloßbrauerei Tost.
Obrazek

Z wieżą niewielki budynek Bractwa Strzeleckiego.
Obrazek

Obok pałacyk z XIX wieku, wybudowany po pożarze zamku i zapewne tutaj przeprowadzili się ówcześni właściciele. Dzisiaj niszczeje jako mieszkania komunalne.
Obrazek

W centrum Toszka niezbyt atrakcyjny rynek, ale za to ratusz ma dwa zegary i każdy pokazuje inną godzinę ;)
Obrazek

W 1945 roku, po przejściu frontu, NKWD urządziło tutaj obóz pracy dla cywilów, głównie niemieckich. Zdarzali się funkcjonariusze NSDAP, ale większość to dość przypadkowe osoby, np. strażacy. Obóz mieścił się w dawnym szpitalu psychiatrycznym, gdzie w czasie wojny istniał niemiecki oflag dla jeńców alianckich (wcześniej opróżniono stąd chorych, prawdopodobnie w ramach sławetnej akcji T4).
Obrazek

Ludzie umierali z powodu tortur oraz ciężkich warunków; początkowo chowano ich na cmentarzu żydowskim (dziś jest w bardzo kiepskim stanie) - około tysiąca ciał.
Obrazek

Dalsze dwa tysiące spoczęły w masowym grobie na terenie piaskowni - udało się tutaj pomiędzy płoty i budynki wcisnąć pamiątkowy głaz.
Obrazek
Obrazek

W sennej wiosce Słupsko (Slupsko, Solmsdorf) oglądam Pomnik Poległych - padli niemal na wszystkich frontach Wielkiej Wojny.
Obrazek

Obok folwark z ciekawą bramą, na której widać sylwetki koni.
Obrazek

Po drugiej stronie sypiący się magazyn zbożowy.
Obrazek

W Bycinie (Bitschin, Fichtenrode) na obrzeżach wioski stoi potężna bryła pałacu, wybudowanego w 1700 roku przez Alberta Leopold Paczyńskiego herbu Topór (opisał on m.in. przejście wojsk Sobieskiego przez Śląsk w 1683 roku).
Obrazek

Ostatnim arystokratą w Bycinie był książę Hohenlohe-Öhringen, Herzog von Ujezd, który w 1933 sprzedał dobra spółce kolonizacyjnej "Bauersiedlung Berlin", a ona je rozparcelowała.

Obrazek

W Polsce zakwaterowano w pałacu pracowników PGR-u, co musiało się skończyć jak się skończyło. W nowym ustroju ktoś go kupił i nawet zaczął remontować, ale zapału starczyło na jedną, niewielką ścianę.
Obrazek

Pałac sypie się coraz bardziej - jeszcze trzy lata temu nad główną bramą był kartusz herbowy Paczyńskich, teraz leży strzaskany na ziemi...

Dookoła stoją pozostałości folwarku - zrujnowane czworaki i oficyna.
Obrazek
Obrazek

(Przed)ostatni postój to Pyskowice (Peiskretscham), jedno z najstarszych miast Górnego Śląska z całkiem dobrze zachowaną substancją zabytkową. Rynek jest trochę ładniejszy od toszeckiego...

Obrazek

Oglądając stare zdjęcia nie sposób jednak nie dojść do wniosku, że za komuny było ładniej - pełno zieleni, a teraz wiele z tych rynków betonują i kostkują, że tylko wiatr hula. Faktem jest, że w przeszłości tak właśnie one zazwyczaj wyglądały, ale o ile przyjemniej nie usiąść na takim z rodu PRL-u?
Obrazek
(zdjęcie z fotopolska.eu)

Uliczki mają średniowieczny układ, choć i tutaj wciska się chińskie badziewie.
Obrazek

Dla wiernych jest kościół katolicki św. Mikołaja - w dzisiejszej formie z odbudowy po pożarze miasta w 1822 roku.
Obrazek

Przy świątyni kilka ciekawostek - np. słup z napisami łacińskimi, ale i tak komuś przeszkadzało wspomnienie pierwszowojennych poległych.
Obrazek

Stara sygnatura przed drzwiami wejściowymi - u góry nieczytelne, niżej nazwa miasta - Peiskretscham. Pewnie zakład kamieniarski.
Obrazek

Wśród drzew neogotycki kościół ewangelicki.
Obrazek

Obok niego skromny i zaniedbany cmentarz, za płotem ruina domu.
Obrazek

Na wylocie z miasta pozostałość po miejscowych Żydach - kirkut i rozwalony dom przedpogrzebowy.
Obrazek

Do 2007 roku mieścił się w nim zakład tapicerski.
Obrazek

Na cmentarzu przetrwało około 150 macew, w większości nie stojących już na swoich pierwotnych miejscach.
Obrazek

Dominują napisy po hebrajsku, czasem na odwrocie pojawia się niemiecki. Pochowano tutaj m.in. krewnych Edyty Stein.
Obrazek

Kirkut nie jest ogrodzony, poza niewielkim fragmentem, gdzie stoi tablica pamiątkowa. Najwyraźniej ktoś uznał, że jest ona bardziej cenna, niż wszystkie nagrobki.
Obrazek

Wreszcie na koniec (powinno być na początek, bo zdjęcia zrobiłem parę dni wcześniej) - Gliwice (Gleiwitz) i teren dawnej Huty Gliwice.
Obrazek

Wyburzono ją parę lat temu, miała powstać kolejna galeria handlowa. Zachowano część starych ścian, które planowano jako część nowej konstrukcji. Galeria nie powstała, ściany rozwalono więc do połowy.
Obrazek

Pozostała tylko wieża wodna z początku ubiegłego stulecia - nie jest wpisana na listę zabytków, więc ciekawe jak długo postoi?
Obrazek

Pełna galeria:
https://picasaweb.google.com/1103445063 ... Gliwicami#
Ostatnio zmieniony 2015-04-06, 14:46 przez Pudelek, łącznie zmieniany 3 razy.
Awatar użytkownika
Piotrek
Posty: 10966
Rejestracja: 2013-07-06, 21:45
Lokalizacja: Żywiec-Sienna
Kontakt:

Postautor: Piotrek » 2015-04-06, 21:13

Mocno musiało napierać, bo park w Błotnicy faktycznie wygląda jak po katastrofie :rol
Awatar użytkownika
Pudelek
Posty: 8473
Rejestracja: 2013-07-08, 15:01
Lokalizacja: Oberschlesien

Postautor: Pudelek » 2015-04-06, 21:21

dworzec w Błotnicy wyglądał po trąbie tak:
Obrazek


Ponoć to było najsilniejsze tornadu w Polsce od kilkudziesięciu lat. Na węźle A4 obok Strzelec Opolskich kiedyś rósł las, a teraz jest szeroka polana z rzadkimi drzewkami.
Awatar użytkownika
Basia Z.
Posty: 3550
Rejestracja: 2013-09-06, 22:41
Lokalizacja: Chorzów

Postautor: Basia Z. » 2015-04-09, 16:53

Kiedyś miałam okazję być na cmentarzu żydowskim w Pyskowicach:


Obrazek

Inne moje zdjęcia cmentarzy żydowskich z Górnego Śląska zobaczyć można tutaj.
Najstarszy i najciekawszy jest chyba ten z Wielowsi.

https://picasaweb.google.com/1172704525 ... rnymSlasku
Awatar użytkownika
Pudelek
Posty: 8473
Rejestracja: 2013-07-08, 15:01
Lokalizacja: Oberschlesien

Postautor: Pudelek » 2015-04-09, 17:11

widać te durne napisy już tam były na macewach...

tych cmentarzy jest na tyle dużo, że aż się prosi zrobić po nich jakiś rajd - jadąc od Cieszyna przez Katowice do Opola to byłoby pewno ze 30... praktycznie w każdym mieście, które miało prawa miejskie przed wojną, coś tam jest.
Staliśmy nad przepaścią, ale zrobiliśmy wielki krok naprzód!
Awatar użytkownika
ziaro
Posty: 390
Rejestracja: 2014-12-13, 10:46
Lokalizacja: Bytom
Kontakt:

Postautor: ziaro » 2015-04-09, 18:51

Niektóre zabudowania ze zdjęć wręcz piękne. Lecz większość to już upadająca lub upadła ruina.

Aż żal na to patrzeć. :(
#ziaronaszlaku
Awatar użytkownika
Basia Z.
Posty: 3550
Rejestracja: 2013-09-06, 22:41
Lokalizacja: Chorzów

Postautor: Basia Z. » 2015-04-09, 20:14

Pudelek pisze:widać te durne napisy już tam były na macewach...

tych cmentarzy jest na tyle dużo, że aż się prosi zrobić po nich jakiś rajd - jadąc od Cieszyna przez Katowice do Opola to byłoby pewno ze 30... praktycznie w każdym mieście, które miało prawa miejskie przed wojną, coś tam jest.


W Chorzowie zlikwidowano cmentarz żydowski w połowie lat 70, jeszcze dokładnie pamiętam gdzie się znajdował, ale jakoś w dzieciństwie nigdy przez mur nie zaglądałam, a teraz żałuję. A prawie codziennie tam przechodzę. Podobno groby ekshumowano, co zresztą jest sprzeczne z religią mojżeszową, ale kto by się tam wtedy przyjmował.
Macewy podobno przewieziono do Bytomia i na tamtejszym cmentarzu ułożono w rodzaj lapidarium.
Przy ul. Krzywej pozostał dom przedpogrzebowy, w którym teraz funkcjonuje warsztat samochodowy.

Natomiast w Gliwicach dom przedpogrzebowy jest w trakcie odnawiania, remont właśnie się kończy, byłam tam w okolicy 2 tygodnie temu.

Na pewno znasz stronę "Wirtualny szetl" ale jak nie znasz to podaję adres - http://www.sztetl.org.pl/ bardzo dużo się z niej można dowiedzieć na temat zabytków kultury żydowskiej, nie tylko w Polsce ale i na Ukrainie i w innych pobliskich krajach.
Awatar użytkownika
Pudelek
Posty: 8473
Rejestracja: 2013-07-08, 15:01
Lokalizacja: Oberschlesien

Postautor: Pudelek » 2015-04-09, 20:24

Basia Z. pisze:W Chorzowie zlikwidowano cmentarz żydowski w połowie lat 70


to w ogóle był zły czas dla takich pamiątek - np. w Mikołowie wysadzono wówczas synagogę pod pretekstem rozbudowy skrzyżowania. PRL ochoczo kontynuował tradycje III Rzeszy pod tym względem.

Basia Z. pisze:Natomiast w Gliwicach dom przedpogrzebowy jest w trakcie odnawiania, remont właśnie się kończy, byłam tam w okolicy 2 tygodnie temu.

ciekawe czy będzie można ją potem obejrzeć od środka?

Stronkę oczywiście znam, to dobre źródło :) Dla Słowacji jest coś takiego: http://www.slovak-jewish-heritage.org/
Staliśmy nad przepaścią, ale zrobiliśmy wielki krok naprzód!
Awatar użytkownika
Basia Z.
Posty: 3550
Rejestracja: 2013-09-06, 22:41
Lokalizacja: Chorzów

Postautor: Basia Z. » 2015-04-09, 20:59

Pudelek pisze:Stronkę oczywiście znam, to dobre źródło :) Dla Słowacji jest coś takiego: http://www.slovak-jewish-heritage.org/


Dzięki za adres, nie znałam tego serwisu, chociaż zabytki kultury żydowskiej zwiedzam również na Słowacji. Latem byłam np. w modernistycznej synagodze w Żylinie (chyba to ona jest na małym zdjęciu pod "news"). Ale strona, z tego co zaglądam niestety znacznie uboższa od "naszej", może się rozwinie.
Awatar użytkownika
Vlado
Posty: 1641
Rejestracja: 2015-03-15, 16:57
Lokalizacja: Wega XXI

Postautor: Vlado » 2015-04-10, 16:36

Po cmentarzu w Dąbrowie Górniczej został tylko pomnik z kłamliwą treścią:

Obrazek Obrazek

Cmentarz został zniszczony w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych ubiegłego wieku, przy okazji budowy osiedla Mydlice. Jeszcze w późnych latach osiemdziesiątych dzieciaki z osiedla wykopywały na nim różne elementy szkieletów.

Edycja:
Tak, ja mam świadomość, że DG, to nie jest Górny Śląsk ;)
Ostatnio zmieniony 2015-04-10, 16:48 przez Vlado, łącznie zmieniany 1 raz.
Awatar użytkownika
Pudelek
Posty: 8473
Rejestracja: 2013-07-08, 15:01
Lokalizacja: Oberschlesien

Postautor: Pudelek » 2015-04-10, 17:27

Vlado pisze:Tak, ja mam świadomość, że DG, to nie jest Górny Śląsk


w drodze wyjątku pozwalam ;)
Staliśmy nad przepaścią, ale zrobiliśmy wielki krok naprzód!

Kto jest online

Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 33 gości