buba1 pisze:
Cygański Krzyż- przy czerwonym szlaku na grzbiecie Wzgórz Strzelińskich. Tu chyba mało ktos nabroil bo taki ornament w kamieniu to latwiej wykonac niz wyciosac caly krzyz?
[img]https://lh3.googleusercontent.com/-t5JfGYim-d0/UxQ3XR9hGRI/AAAAAAAAcEg/WXzhmnIzy64/s576/P1050461.JPG]Obrazek[/img]
Paulino, ten krzyż jest inny od pozostałych nie tylko pod względem formy. Obok Cygańskiego Krzyża znajduje się dawny, najpewniej późnośredniowieczny kamieniołom granitu. Jest niewielki, jednak jego wymiary są podobne do setek innych na Wzgórzach Strzelińskich, szczególnie tych znajdujących się w pobliżu Gromnika. Wyrobisko po tym łomie jest widoczne na tej fotografii, na drugim planie:
A tu sam kamieniołom:
Można sądzić, że osoba, która wykonała ryt krzyża na granitowej płycie wykorzystała wtórnie porzuconą płytę kamienną, leżącą albo w niecce łomu, albo przy jej krawędzi, albo wreszcie na hałdzie. Płytę wcześniej porzucono, jako niepotrzebną, ponieważ struktura jej spękań uniemożliwiała wykonania z niej oczekiwanego produktu, najprawdopodobniej kamienia żarnowego. Na tych trzech zdjęciach widać, że półfabrykat był felerny:
Taki półsurowiec dla średniowiecznych skalników był po prostu niepotrzebny. Natomiast dla kogoś, kto chciał na jednej z powierzchni płyty wyryć znak krzyża, nadawał się doskonale. Najistotniejszą część roboty, czyli wykonanie kamiennej płyty, odwalił (dosłownie !) za niego wcześniej już ktoś inny.
O ile wcześniej, tego jeszcze nie wiemy. Ewa, którą poznałaś ostatnio na Śnieżniku, specjalizuje się w petroarcheologii i od jakiegoś czasu ma chętkę przeprowadzić badania archeologiczne kamieniołomu przy Cygańskim Krzyżu. Być może w zasypisku łomu uda się jej znaleźć jakiś materiał datujący ten obiekt (ułamki ceramiki, narzędzia skalników, np. żelazne kliny, młoty).
O tym, że takie „fanty” można znaleźć świadczą liczne przykłady. Półtora roku temu wędrując z Bolkowa przez Gostków do Marciszowa (czyli przez Pogórze Bolkowskie i Góry Wałbrzyskie) znalazłem w jednym z niewielkich łomów na zachodnim zboczu góry Krąglak taki oto średniowieczny młot żelazny: