Pogoda postanowiła dostosować się do apeli ministra zdrowia aby wytrzymać jeszcze dwa tygodnie i że długi weekend będzie naprawdę kluczowy, więc w prognozach zapowiadano same świństwa. Potem jednak okazało się, że piątek ma być słoneczny, sobota w miarę bezdeszczowa, a niebo zawali się na głowy dopiero w niedzielę, kiedy i tak musieliśmy wracać.
Faktycznie w piątkowy poranek świeci słońce. Pociąg ze stolicy Górnego Śląska pełni także rolę wehikułu czasu, gdyż przenieśliśmy się do stycznia 1970 roku i to w środek nocy
.
W godzinach południowych wychodzę z Bastkiem na peronie przystanku Żarki-Letnisko. Ciepłe promienie słońca sprawiają, że mamy wrażenie przebywania gdzieś nad morzem albo przypominają mi coroczne tradycyjne wędrówki wzdłuż wschodnich rubieży Polski.
Przechodzimy około stu metrów i... miejscowość wsysa nas na wiele kwadransów
. Niedaleko torów znajduje się parkowy amfiteatr, który wręcz przymusza, aby zasiąść na swoich drewnianych ławkach. Nie mogliśmy mu odmówić!
Z błogiej sielanki wyrywa mnie telefon. Po drugiej stronie jest Aga.
- Jesteśmy już z Pawłem w Żarkach, a wy?
- W Żarkach-Letnisku.
- Jeszcze?
- Przecież mówiłem, że nigdzie nam się dziś nie spieszy - śmieję się.
- Dobra, zaraz tam podjedziemy!
Co prawda właśnie mieliśmy się zbierać, ale co tam. Wysyłam tylko Bastka do bardziej oddalonego sklepu, bo te położone obok amfiteatru nie sprzedają alkoholu. Po chwili dołącza do nas druga dwójka i grzejemy się na słońcu we czwórkę.
Wreszcie w okolicach szesnastej należałoby ruszyć kupry. Moglibyśmy co prawda podjechać do Żarek autem Agi, ale przecież nie przyjechaliśmy na Jurę wozić się wozem. Wrzucamy im tylko plecaki i na lekko udajemy się na spacer.
Nazwa Żarki-Letnisko sugeruje, iż to jakaś część Żarek "właściwych", jednak w rzeczywistości stanowią zupełnie osobną wioskę i nawet leżą w innej gminie. Jedne Żarki od drugich dzieli siedem kilometrów, w sam raz na półtorej godziny marszu.
Letnisko jak to letnisko: są nowe domki letniskowe i stare drewniane dacze: na drugim zdjęciu willa "Nałęcz" z 1936 roku, wybudowana dla hrabiny Raczyńskiej, założycielki Żarek-Letniska.
Asfalt zmienia się w szuter i piach, mimo to droga ta została łaskawie dopuszczona do ruchu przez leśników, o czym informują stosowne tablice.
Nagrzany las pięknie pachnie. Nieustannie mam wrażenie, iż nie jesteśmy w Małopolsce, ale gdzieś na Pomorzu, Podlasiu albo Suwalszczyźnie...
Nowe zastosowanie opon w lesie.
Polanka po lewej, w oddali widać jakieś zabudowania (prawdopodobnie Wysoka Lelowska).
Wracają zabudowania, wraca asfalt. Tempo musimy mieć niespieszne, skoro mijają nas nawet ludzie na wózkach.
W Żarkach spotykamy się z Agą i Pawłem pod marketem i od razu rozkładamy się nad pobliskimi stawami. Czekamy jeszcze na Kasię, która dociera z Myszkowa autostopem, po czym i tak nigdzie nam się nie spieszy. Co nagle to po diable!
Kiedy słońce zaczyna zmieniać kolory cała kompletna piątka zbiera się w końcu na nocleg - do niego mamy około trzech kilometrów. Po drodze zaglądam na niezbyt imponujący rynek...
...oraz oglądamy dość nietypowy zabytek, a mianowicie duży kompleks kamienno-ceglanych stodół. Powstały na przełomie XIX i XX wieku w oddaleniu od domów mieszkalnych. Stanęło ich w sumie kilkadziesiąt, część później odbudowano po pożarze.
Na płotach można odczytać różne patriotyczne napisy.
Stary młyn, a dziś Muzeum Rzemiosł Dawnych.
Żarki są mi znane z czasów pielgrzymek. Tak, tak, miałem taki okres w życiu, że łaziłem do Częstochowy, choć te pielgrzymki mocno się różniły od tych znanych z telewizji
. Trasa wędrówek się zmieniała, ale przez kilka lat zahaczaliśmy o Leśniów, północno-wschodnią dzielnicę miasteczka. Znajduje się tam sanktuarium maryjne prowadzone od XVIII wieku przez paulinów.
Nasza pielgrzymka rozbijała namioty w parku ciągnącym się przez kościołem. Wierni przybywający na msze byli tym zszokowani, podobnie jak sytuacją, że czasem w przepływającym obok strumieniu myli się ludzie
. Pamiętasz też obskurne, brudne toalety "na Małysza", których z jakiś powodów nie remontowano mimo rzeki pieniędzy pozostawianych przez owieczki Boże. Po kilku wizytach paulini jednak stwierdzili, że nie jesteśmy mile widziani (przynajmniej w takiej formie - obok działa wypasiony dom pielgrzyma), więc Leśniów zaczęliśmy omijać.
Zerkam na szybko do kościoła, gdzie akurat kończy się msza. Leśniów to sanktuarium Matki Boskiej Patronki Rodzin i kiedyś, w czasie wizyty rodziców pielgrzymowiczów, ksiądz podczas kazania walnął ni z gruchy ni z pietruchy:
- A jak się dobrze pomodlimy, to może z pielgrzymki wróci do domów więcej osób niż wyjechało.
Nie wiem czy modlitwy się spełniły, ale miny rodziców, zwłaszcza tych od nastolatków, były bezcenne
.
Z Leśniowa zostało nam jeszcze niecałe pół godziny wędrówki. Pojawiają się pierwsze skałki, las, aż wreszcie wyrasta potężny kamień z fragmentem muru: ruiny strażnicy Przewodziszowice. Wzniósł ją pod koniec średniowiecza albo Kazimierz Wielki albo Władysław Opolczyk.
Tu chcemy nocować. Za skałą znajduje się duża polana - świetne miejsce na rozbicie namiotów i ognisko.
Lecę po zostawiony przy ścieżce plecak i nagle słyszę od Agi:
- Pudel, zostawiliśmy w domu namiot, śpimy w twoim!
Eeee. No dobra. Jest ciepło, nie pada. Ponieważ wszyscy mamy namioty de facto jednoosobowe (człowiek plus plecak), więc nie chcę się nikomu wciskać i wymyśliłem, że kimnę się w jaskini pod strażnicą. Ostatecznie jednak daję się namówić na nocleg pod szmacianym dachem.
Wkrótce zaczyna płonąć ognisko. Po raz kolejny mam deżawi i wrażenie, że jesteśmy gdzieś nad Bugiem podczas corocznej wiosennej wyprawy. Bo tak naprawdę krajobrazy i otoczenie to tylko dodatek do całej przygody, najbardziej liczy się odpowiednie towarzystwo i klimat, a do tego nie trzeba jechać setek kilometrów.
Nocny spokój przerywa niespodziewana wizyta: w pewnym momencie słyszymy odgłos samochodów, potem zza skały wyskakują światła dwóch świateł. Co za cholera? Policja, straż, antyszczepionkowcy? Miejscowi, też przyjechali na ognisko i nie spodziewali się turystów. Witamy się, każdy się zmieści. Ale Bozia ich pokarała: zamiast brać suche drewno z lasu, to postanowili uciąć coś świeżego i jeden z chłopaków prawie sobie odrąbał palec przyrządem w rodzaju maczety. Sikającej krwi nie udało się niczym zatamować, więc musieli się zebrać i poszukać jakiś innych środków zaradczych. Pozostały po nich zakrwawione bandaże i numer od jednego z facetów na telefonie Kasi. W jakim celu został on zapisany pozostanie chyba tajemnicą na zawsze...
Rano budzi nas Aga. Krzyczy, że jest piękna pogoda i żeby wstawać. Ale po co, przecież dopiero ranek.
- Ej, wstawajcie, już jedenasta! - woła w końcu. O kurna, tego się nie spodziewaliśmy! Fakt, położyliśmy się późno, ale żeby aż tak? A pogoda wcale nie powala pięknem, niebo prawie całe zachmurzone... Na skałach pojawili się pierwsi miłośnicy wspinaczki.
Pakujemy się i rozdzielamy - w dalszą drogę ruszamy tylko we trójkę, bez Agi i Pawła. Mamy dziś do przejścia o sto procent więcej trasy niż wczoraj, ale jednak godzina na zegarku młodsza. Ledwo jednak wyszliśmy, a zaczęło padać, chowamy się zatem pod wiatą od drugiej strony skały, przy ścieżce. Spotykamy tam grupę seniorów; dziadkowie jeszcze do końca nie wytrzeźwieli, więc od jednego z nich w ciągu kilku minut usłyszeliśmy całą historię rodzinną
. Wreszcie deszcz zmienia się w lekką mżawkę, więc decydujemy się na start. Do najbliższej wioski jest teoretycznie pięć kilometrów, ale odległość ta zdaje się cały czas oddalać...
Niebieski Szlak Warowni Jurajskich kręci i ciągle zmienia się podłoże: z asfaltu w ziemię, potem piasek, szuter, igliwie... Na szczęście mżawka ustała.
Bardzo ładny las, przypominający kraje nordyckie albo Estonię. I, co ważne, na razie czysty, bez śmieci.
Pierwsze plastikowe butelki leżące w dziwnych dołach. Czyżby to były pozostałości okopów z Wielkiej Wojny? W tych rejonach toczyły się intensywne walki.
Czas strasznie się nam dłuży, ale w końcu widzimy polanę ze skałkami otaczającymi Łutowiec. Tu również istniała średniowieczna strażnica i, podobnie jak w Przewodziszowicach, działają wspinacze.
Znad horyzontu wystaje wieża - prawie jak zamek w Olsztynie, ale to tylko nadajnik w Niegowej.
Wioskę Łutowiec przecinamy dość szybko, nic tam nie ma. Z ciekawszych budynków wypatrzyłem jedynie kamienną stodołę, przy której niektórzy, zaaferowani fotografowaniem drzew, zaliczają wywrotkę.
Szukamy jakiegoś fajnego miejsca na krótki odpoczynek, ale na polach za Łutowcem zaczęło mocno wiać. No to proponuję wejść do lasu. Kasia patrzy na mapy.cz i stwierdza, że tamtejszy szlak to asfalt.
- Niemożliwe - kręcę głową. - Znam go z pielgrzymek, to była piękna leśna droga!
Była. Bo teraz to rzeczywiście asfaltowa rzeka wśród drzew. Jurajski Rowerowy Szlak Orlich Gniazd, Szlak Jana Pawła II oraz Szlak Maryjny w jednym, więc nie można było zostawić naturalnej nawierzchni, to nie wypada.
Siadamy na uzupełnienie płynów i brzucha, a dookoła nas pojawia się ruch: rowerzyści pędzą przed siebie, piechurzy dzielnie walą kijkami w asfalt. Brakuje tylko koni (jeden taki pasł się pod Łutowcem).
A przed nami już Mirów, czyli cywilizacja.
We wiosce tej położone są jedne z najładniejszych ruin zamków jurajskich. A przynajmniej najładniejsze one były, bowiem jakiś czas temu zostały kupione przez tę samą senatorską rodzinę, która wcześniej nabyła sąsiednie Bobolice. Te drugie zmieniono w jurajski Disneyland, z Mirowem się nie udało, gdyż prawdopodobnie nie zgodził się na to konserwator. Prowadzone są jedynie prace "zabezpieczające", czyli dołożono kilka brakujących ścian oraz, przede wszystkim, ogrodzono cały teren wysokim murem. Niestety, ale bardzo fotogeniczna ruina zmieniła się w coś zamkopodobnego. Turystom to oczywiście nie przeszkadza, ciągną tu jak muchy do kupy, a jak są ludzie, to i dookoła działają różne usługi.
Obok drogi stoi pani z wózkiem, z którego sprzedaje scypki w trzech rodzajach: słone, lekko słone i bez smaku. Te ostatnie to chyba dla tych, co niedawno przeszli covida; sprytne, i tak nic nie czują... Jest też mały sklepik, gdzie obsługuje bardzo sympatyczna sprzedawczyni. Naprawdę, aż chciało się w nim kupować! Każdy z klientów wychodził z rozradowaną gębą, pomijając jednego tubylca, który tak się zdziwił, iż zajęliśmy mu ławeczkę, że kopnął w schód i prawie wywinął orła z piwem w ręce.
Idąc z plecakami wzbudzamy powszechne zainteresowanie, wręcz sensację. Jeden facet, chcąc się dowiedzieć dokąd zmierzamy, niemal spadł z roweru i wleciał pod samochód. A samochodów jeździ tu cała masa. Niegdyś między dwoma zamkami prowadziła ścieżka wśród skał, jeden z najpiękniejszych odcinków Szlaku Orlich Gniazd. To już przeszłość: po tym jak oba zamki ogrodzono, to przejście stało się niemożliwe, szlak przerzucono na asfalt. Nie będą się przecież turyści błąkać gdzieś po polach, od tego są chodniki i drogi!
O ile Mirów prezentuje się teraz dziwnie, o tyle Bobolice to najwyższy poziom kiczu. Dwadzieścia lat temu zamek miał postać wysokich ścian strzelających w niebo. Pamiętam, że na pierwszych pielgrzymkach buszowaliśmy po jego dziedzińcu. Potem pojawiły się płoty i wybudowano bramę. A następnie właściciele poszli na całość i postanowili postawić całkowicie nową konstrukcję. "Bo te ruiny są zbyt zrujnowane".
Zamek odbudowano "na oko", bo brak jakichkolwiek rysunków czy planów odnośnie jego oryginalnego wyglądu. Założono, że tak mógł się prezentować w XVI wieku. Mógł, nie musiał. Co ciekawe, Bobolice ostatecznie opuszczono dopiero dwa wieki później, a częściowo rozebrano w ubiegłym stuleciu, a mimo to nie znaleziono żadnych dokumentów, którymi można byłoby się posiłkować. Mamy piękną i błyszczącą atrapę zabytku przyciągającą tłumy ludzi. Najmłodsza warownia w Europie. W internecie pełno zachwytów nad tym obiektem, a każdy głos krytycyzmu powoduje lawinę bluzgów. "Dość już ruin w Polsce, wszystkie należałoby je odbudować" - napisała mi pewna babka. Słusznie, ja bym zrekonstruował także Forum Romanum, bo te kupy kamieni wyglądają mało reprezentacyjnie.
Nie jestem przeciwny rekonstrukcjom. Wręcz przeciwnie - uważam, że budynki zniszczone podczas działań wojennych powinny być przywrócone społeczeństwu. Należy to jednak robić w jak najkrótszym czasie od zagłady oraz z zachowaniem oryginalnej formy, a nie według wariacji architekta. Tego warunku często nie dochowywano przy odbudowie starówek w polskich miastach zniszczonych w czasie ostatniej wojny, górę brała ideologia lub wygoda. Tam jednak podnoszono z ruiny po kilku, kilkunastu latach, a nie po kilku wiekach!
Niby o gustach się nie dyskutuje, a każdy ma własne poczucie smaku, ale - jak dla mnie - podniecać się tym czymś to tak, jakby zachwycać się klimatem Zakopanego i Krupówkami...
Przy "zamku" powstał hotel, restauracja, parkingi. Mam wrażenie, iż mur wybudowano tak, aby trudno było "warownię" sfotografować nie wchodząc na teren za kasami. Kiedyś podobno współcześni państwo na zamku żądali opłat nawet za robienie zdjęć z zewnątrz.
Po ponownym wejściu do lasu od razu robi się mniej tłoczno. Mijamy dwa wozy strażackie: szukają czegoś po krzakach, prawdopodobnie fałszywy alarm. Również strażaków interesuje nasza grupa i na wiadomość, gdzie idziemy, odpowiadają kiwając głową:
- Oj, to daleko jeszcze, daleko...
Ten las znów przypomina Skandynawię, tyle, że znacznie więcej tu śmieci. Przy odrobinie cierpliwości umeblowalibyśmy mieszkanie.
Niektórym jednak te śmieci przeszkadzały, gdyż na poboczu leży sporo czarnych worków pozostałych po akcji sprzątania.
Na rogatkach Zdowa wita nas bicie dzwonów oraz muzyka z "Czarnej Madonny" odtwarzana z głośnika. Zabrakło jedynie chleba i soli. Ponieważ trochę bolą nas plecy, to zasuwamy do niewielkiego sklepiku działającego obok kościoła.
W sklepie tym, podobnie jak w Mirowie, obsługuje bardzo sympatyczna kobieta. Czy to przypadek, że na Jurze za ladą są zawsze uśmiechnięte, zadowolonpanie? Rozsiadamy się na stoliku przed wejściem, konsumujemy to i owo, gadamy przez chwilę z dwójką rowerzystów. Nagle zjawia się chudy, starszy jegomość i podsuwa pod oczy Kasi smartfona. Na szczęście na zdjęciu nie uwiecznił swego przyrodzenia, ale worki na śmieci, które widzieliśmy w lesie za Bobolicami.
- Ludzie zaczęli porządki sami z siebie, taka sobotnia inicjatywa - woła zadowolony. - Aż chce się żyć!
Kolejny odcinek wędrówki to żółty Szlak Zamonitu. Głowiliśmy się, co to takiego "zamonit", okazało się, iż połączono słowa "zamek" i "amonit". Logiczne. Szlak wyprowadza nas na wzgórze z polanką, gdzie Bastek znajduje hełm, znaczy garnek.
Przechodzimy pod Centralną Magistralą Kolejową: machamy do przejeżdżającego pociągu towarowego, maszynista odpowiada syreną.
Przed nami Góra Zborów, jedno z najważniejszych miejsc wspinaczkowych na Jurze. To całe skalne miasto.
Trzeba trochę podejść, gdyż Zborów to najwyższy punkt dawnego województwa częstochowskiego. Mimo kończącego się dnia spotykamy jeszcze sporo wspinaczy, a także osobnika zupełnie tam niepasującego: w dresie, białych adidasach i z dwoma buldogami na smyczy.
Robimy ostatni krótki popas w pięknych okolicznościach przyrody i zaczynamy schodzić. Przy zejściu zaglądamy do jednej z licznych jaskiń (w tym przypadku "schroniska", czyli według definicji z Wikipedii: próżni skalnej oświetlonej w całości światłem dziennym, bez względu na jej długość, ze stropem izolującym od opadów atmosferycznych) o nazwie "Garaż". Niezłe miejsce do spania.
Coraz bliżej ku ciemności, więc postanawiamy przyspieszyć kroku i zmodyfikować ostatnie kilometry: skrótem zbiegamy do drogi, a następnie równoległą ścieżką przez pola omijamy zarówno Szlak Orlich Gniazd jak i Podlesice.
Wkraczamy na teren wyglądający na dawny poligon albo półpustynię: dużo piachów, mało drzew, a jeśli są, to takie rachityczne. Pojawia się coraz więcej śladów samochodów, w końcu spotykamy dwa wozy zakopane w piasku i daremnie próbujące się wydostać. Przechodzimy obok nich bez wyrzutów sumienia, nikt im nie kazał przebijać się akurat tędy. Potem zaczynamy czuć dym, przez krzaki przebijają się światła ognisk, kolory namiotów, słychać głosy. Wreszcie dochodzimy do wielkiej wiaty na skraju lasu, gdzie od początku planowałem się rozbić. Dziś nie będziemy sami - obozuje tu kilkunastoosobowa grupa ludzi z różnych stron (ale głównie z Myszkowa). Przyjechali - jak wszyscy - terenówkami i założyli biwak. Ogólnie towarzystwo sympatyczne, przyjęli nas ciepło (zwłaszcza, że konary już zapłonęły).
Namioty rozstawiamy wśród drzew (las chyba sadzono w równych rzędach wytyczonych linijką). Idziemy szukać drewna, ale z tym jest kłopot, znacznie łatwiej znaleźć papierzaka. Potem dołączamy do imprezy przy ognisku.
Mam wrażenie, że jestem na Przystanku Woodstock. Spoglądam w las: namioty i zawieszone nad nimi osłony przeciwdeszczowe. Podobnie wygląda to na skraju innych części tej ogromnej polany. Z ciemności dochodzą śmiechy, śpiewy, muzyka. Brakuje tylko Pokojowego Patrolu. Również pod wiatą stoi niewielki głośniczek, z którego sączą się nuty piosenek Queen i tym podobnych... Tak jak zwykle nie lubię sztucznych dźwięków w przyrodzie, tak tym razem zupełnie mi to nie przeszkadza. Wokół ognia toczą się różne ciekawe rozmowy, m.in. o najbardziej paskudnych toaletach, jakie zdarzyło się spotkać za granicą
.
W niedzielę pogoda miała pokazać swoje złe oblicze. O świcie jeszcze jest spokojna, ale dosłownie kilka minut po wyjściu za potrzebą zaczynają spadać pierwsze krople. Z każdą chwilą deszcz się nasila. Niedobrze. Mamy dziś do przejścia jeszcze dziesięć kilometrów. Co prawda w tych warunkach odpuścimy zwiedzanie zamku w Morsku oraz Włodowice, ale na pewno i tak mocno nas zleje.
Wyłażę jako pierwszy z namiotu i dopinguję resztę do pobudki. Przy okazji uwieczniam nasze miejsce biwakowe: wiatę skonstruowano tak sprytnie, iż można wejść na jej dach, z czego korzystały różne dzieciaki. Szkoda tylko, że nikt nie pomyślał o wychodku: przecież tu przewalają się tłumy ludzi, a las potem wygląda jak wygląda.
Pakujemy mokre namioty, herbata się gotuje. Już byliśmy nastawieni na deszczową wędrówkę, gdy Gosia z Myszkowa zaproponowała podwózkę. I to nie do Mrzygłodu (tam chcieliśmy wejść do pociągu), ale do samego Myszkowa, gdzie jest dworzec i można się ogrzać. Dwie trzecie ekipy od razu się zgodziło!
Nie zmieścimy się z plecakami do środka, więc owijamy je w worki i ładujemy na pakę. Zupełnie jakbyśmy wieźli trupy
.
Deszcz zdawał się słabnąć, ale w czasie jazdy trend się odwrócił i przyszła solidna ulewa. Mielibyśmy niezły prysznic na szlaku.
W niedzielne, świąteczne południe Myszków jest wyludniony (jedynie przez Żabką stała kolejka).
- Można tu w mieście zobaczyć coś ciekawego? - zagaduje Bastek do naszej podwózowiczki przy pożegnaniu.
- Nie, raczej nie - odpowiada ona po krótkim namyśle.
No fakt, plac przy torach nie wygląda zbyt zachęcająco, choć carski dworzec ładnie odnowiono.
I tym sposobem zakończyliśmy jurajską majówkę. Niezbyt długą, może też i niezbyt intensywną, ale myślę, że wszyscy byli zadowoleni.
Chyba, że chodzi o Leśniów 
