Spacerownik katowicki

Pudelek · Dołączył: 08 Lip 2013 Posty: 8312 Skąd: Oberschlesien

Z założenia ma to być początek cyklu traktujący o różnych ciekawych miejscach Katowic...

Na zachód od centrum Katowic znajduje się Załęże (Zalenze). Mimo, że od głównego dworca kolejowego dzieli je dziesięć minut spaceru, to rzadko można tam spotkać mieszkańców innych dzielnic oraz gości spoza miasta.

Załęże ma długą historię, sięgającą XIII wieku, to jedna z najstarszych dzielnic stolicy województwa śląskiego. W XVIII i XIX stuleciu nastąpił w niej gwałtowny rozwój przemysłu (kopalnie, huty i fabryki), który trwał do początku obecnego millenium, kiedy upadły największe zakłady... dzisiaj Załęże służy jako sypialnia oraz skupisko problemów społecznych. Jest tutaj największy procent bezrobotnych w całym mieście, a liczba klientów pomocy społecznej stawia okolicę na drugim miejscu podium. Gdyby połączyć wskaźniki osób bez pracy, zagrożonych biedą, alkoholizmem i przestępczością to dzielnica dzierży palmę pierwszeństwa w Katowicach.

I właśnie dlatego Załęże kusi

Życie toczy się wzdłuż głównej szosy - Gliwickiej. Załęże to typowa ulicówka, a Gliwicka jest niespotykanie jak na miejską ulicę pokręcona - to pozostałość po dawnej wiejskiej zabudowie.

Za czasów niemieckich nosiła ona nazwę Moltkestraße, a w okresie międzywojennym i do 1954 roku Stanisława Wojciechowskiego. Potem dawny prezydent podpadł komunistom i nazwę Gliwickiej, która do tej pory biegła tylko w centrum, przedłużyli też na Załęże.

Na mapie poniżej widać dzielnicę w okresie międzywojennym.

Puste pola zostały zastąpione blokowiskami, poniżej linii kolejowej powstało całe nowe Osiedle Witosa, dziś osobna jednostka administracyjna. Natomiast zdecydowana większość zabudowy wzdłuż głównej ulicy istnieje do dzisiaj - to kamienice i domy robotnicze z przełomu XIX i XX wieku.

Obiekty leżące zaraz za granicą ze Śródmieściem są okazałe - to secesyjne białe elewacje i eleganckie restauracje.

Ale zaraz potem zaczyna się typowa górnośląska proza - wielorodzinne kamienice i domy czynszowe z mniej lub bardziej zaniedbanymi ścianami, pociemniałymi od zanieczyszczeń.

Na przeciwko, po południowej stronie ulicy - ostatnia ostoja cywilizacji wielkomiejskiej: kino wielosalowe. Wybudowano je w miejscu, gdzie kiedyś znajdowało się boisko Baildonu Katowice lub KS Naprzód.

Dalej już próżno wyglądać szukających rozrywki katowiczan

Na rogu z ulicą Żelazną (kiedyś Hüttenstraße - bo prowadziła do huty Baildon) sklep nawiązujący asortymentem do nazwy

Wizawi kościoła św. Józefa (o którym napiszę kiedy indziej) kilka bardziej reprezentacyjnych domów.

Pod numerem 79 w okresie międzywojennym mieściło się kino. Prosto z mszy można było wpaść na film.

Jak zwykle warto przyglądać się detalom, które gęsto występują na bogatszych kamienicach.

Pod numerem 85 znajduje się najstarszy budynek Załęża - dom z 1833 roku. Typowy dom, a właściwie chata wiejska (warto pamiętać, że wówczas i same Katowice były niewielką wsią). Opuszczona, niszczejąca, nie jest wpisana na listę zabytków.

Podobnie jak np. ta boczna kamienica, z której wyciągają jakiś gruz.

Dla tego domu już za późno...

Niezamieszkałych, zabitych deskami obiektów jest w Załężu sporo. Nawet siedzibę PZU potraktowano w ten sposób, widać nie mieli co ubezpieczać.

O ile w centrum Katowic zabudowa ma podobną wielkość, o tyle tutaj mamy gwałtowne skoki poziomów dachów. Widać, że budując nowe obiekty w różnych latach nie przejmowano się sąsiedztwem. Na zdjęciu ciekawa dobudówka.

Niedaleko kościoła w niewielkim żółtym budynku mieści się moja ulubiona spelunka...

...regularne karaoke z najnowszymi przebojami

Miałem tam też okazję oglądać mecz w fusbal Niemcy-Polska. Wszyscy byli zadowoleni niezależnie od wyniku, bo przeca i tak wygrajom nasi

.

Generalnie jednak knajpki upadają - do tej zdążyłem jeszcze parę razy zajrzeć, a teraz otworzono w niej salon gier

. Pamiętam gdy przechodząc na szybko zamówiłem tam małe "piwo" - pani zza baru była załamana

Moim ulubionym ujęciem jest pewien familok, za którym czai się wysoki wieżowiec.

Wygląda to surrealistycznie - brukowana ulica po kilkunastu metrach kończy się nasypem, a za nią stoją bloki osiedla Janasa, wybudowane na nieużytkach na przełomie lat 70 i 80 ubiegłego wieku przez hutę Baildon.

Z 1897 roku pochodzi urząd gminy Załęże (do Katowic włączono je dopiero w 1924 roku). Ciekawostką jest fakt, że początkowo jako samodzielna gmina wchodziła w skład powiatu bytomskiego, do katowickiego przyłączono ją w latach 70. XIX wieku, gdy dzisiejsza stolica Śląskiego otrzymała prawa miejskie. Klasyczny neogotycki budynek mieści dziś MOPS.

Na fasadzie umieszczono dawny herb - żołędzie. Od nich pochodzi zapewne dzisiejsza nazwa - pierwotne "żołyndzie/zołynzie" Niemcy wymawiali i pisali jako ''Salensche" a potem "Zalenze".

Kontrapunktem urzędu gminy są dwa lokale, bez których żadna szanująca się miejscowość nie umie dziś funkcjonować - Żabka i apteka

Wewnątrz jednego z podwórek kryje się inna pozostałość po dalekiej przeszłości - dom rodzinny z rozpadającą się laubą. Ten charakterystyczny dla Górnego Śląska element wielu budynków rzadko można już znaleźć poza skansenami...

Na Gliwickiej 127 działa poczta. Musiano ją otworzyć już przed Wielką Wojną, o czym świadczą symbole na fasadzie.

Jedna z wielu częściowo pustych kamieniczek.

Dla kontrastu - ponownie zadbana secesja.

Zajrzyjmy na chwilę w otwarte drzwi sieni lub do przejść prowadzących na podwórza.

Te ostatnie jest z kamienicy mieszczącej elegancką restaurację

Za pierwszym rzędem domów często mieści się zieleń - np. ogródki działkowe.

Gliwicka na chwilę przestaje się kręcić i zmienia charakter architektoniczny północnej strony ulicy - w miejsce ceglanych, rudo-szarych gmachów pojawiają się otynkowane (dawno temu) wille.

Dotarliśmy do tzw. załęskiego pałacu. Był to dworski folwark (jak to na wsi!) wybudowany w latach 80. XIX wieku w otoczeniu rozległego parku. Do 1945 roku służył jako siedziby firmy Giesche.

Współcześnie usadowił się w nim prywatny szpital. Po drugiej stronie ulicy, w drugiej części parku tworzącego kiedyś całość, kamień z tablicą poprawną politycznie - wspomina nie tylko pomordowanych ze Śląska ale i z Zagłębia

. To plac Józefa Londzina (Freiheitsplatz).

Co chwilę mija nas tramwaj - na tych liniach dominują niezmordowane Konstale 105Na. Widoczny na zdjęciu wyjechał z fabryki w 1977 roku.

Przed nami ulica Bocheńskiego (Bernhardtstraße, a w latach 1939−1945 Danziger Straße), przecinająca Załęże mniej więcej na pół. Żeby jednak tekst nie był zbyt długi to o tamtej części położonej wzdłuż Gliwickiej napiszę kiedy indziej

Na koniec jeszcze trochę zdjęć podczas zbliżającego się wieczoru... Załęże nabiera wtedy nieco magicznego kolorytu

Wielki, błotnisty plac w okolicach kościoła to zapewne efekt jakiś wyburzeń. To jedna z nielicznych wolnych przestrzeni, bo większość zabudowy Gliwickiej jest zwarta.

Kolorowe światła przed spelunką i pojedyncze zapalone w oknach wieżowca.

Gdy zrobi się zupełnie ciemno to trochę przypominają mi się Sklepy Cynamonowe i piosenka Dżemu.

Centrum aktywności jest całodobowy kebab. Jest to jednak kebab zgodny z polską racją stanu - nie muzułmański, lecz ormiański, więc chrześcijański

buba · Dołączyła: 09 Lip 2013 Posty: 6106 Skąd: Oława

fajna spelunka! zdjec ze srodka nie masz? po ile piwo?

Cytat:

Moim ulubionym ujęciem jest pewien familok, za którym czai się wysoki wieżowiec.

i jeszcze pan z wozkiem ladnie zapozowal!

Cytat:

Wygląda to surrealistycznie - brukowana ulica po kilkunastu metrach kończy się nasypem, a za nią stoją bloki osiedla Janasa, wybudowane na nieużytkach na przełomie lat 70 i 80 ubiegłego wieku przez hutę Baildon.

taka granica dwoch swiatow!

Cytat:

Wewnątrz jednego z podwórek kryje się inna pozostałość po dalekiej przeszłości - dom rodzinny z rozpadającą się laubą. Ten charakterystyczny kiedyś dla Górnego Śląska element wielu budynków rzadko można już znaleźć poza skansenami...

lauba to ten ganek?

Cytat:

Jest to jednak kebab zgodny z polską racją stanu - nie muzułmański, lecz ormiański, więc chrześcijański

A jak wyglada ten kebab? bo te tureckie to sa zwykle takie kawaly miesa co wisza nadziane na kij ktore obstruguja i podaja w postaci wiorek (w Polsce takie robia bo w Turcji nie bylam). A ormianskie kebaby to sa takie grube parowy z mielonego miesa.

Wogole przefajne klimaty! mam nadzieje ze to pierwszy odcinek a bedzie cala seria o roznych dzielnicach Gornego Slaska!

Pudelek · Dołączył: 08 Lip 2013 Posty: 8312 Skąd: Oberschlesien

laynn · Wysłany: 2016-02-02, 13:29

Basia Z. · Dołączyła: 06 Wrz 2013 Posty: 3550 Skąd: Chorzów

Super temat

A jeśli chodzi o Gliwicką - to bardzo również mi bliski.

Gliwicką zawsze jeździłam z rodzicami do Katowic na pociąg, wtedy tramwajem nr 14 lub 15, obecnie spod mojego domu kursuje tam "20".
No i liczyliśmy wstecz te numery od 300-ileś aż do 2 i 1 które były obok Placu Wolności.

Potem długie lata dojeżdżałam tamtędy do pracy, zwykle tramwajem 102N, który wtedy kursował na tej linii (jaka wtedy to była linia, to już nie pamiętam, przez jakiś czas jeździło tam również "40").
W tramwaju zimą zajmowałam miejsce nad grzejnikiem i przez 40 minut mogłam czytać gazetę.

Ale skąd na Twoim zdjęciu na Gliwickiej "9", przecież "9" jeździ całkiem gdzie indziej !!!

Pudelek · Dołączył: 08 Lip 2013 Posty: 8312 Skąd: Oberschlesien

Basia Z. · Dołączyła: 06 Wrz 2013 Posty: 3550 Skąd: Chorzów

sokół · Dołączył: 06 Lip 2013 Posty: 12258 Skąd: Bytom

W Bytomiu jest mijanka na Katowickiej, praktycznie całą ulicę jedzie jeden tor - a ruch tam spory, bo to zaraz za placem Sikorskiego (czyli głównym węzłem) w stronę Katowic.

Pudelek · Dołączył: 08 Lip 2013 Posty: 8312 Skąd: Oberschlesien

gar · Dołączył: 06 Sty 2016 Posty: 838 Skąd: Orzegów

Basia Z. · Dołączyła: 06 Wrz 2013 Posty: 3550 Skąd: Chorzów

Pudelek · Dołączył: 08 Lip 2013 Posty: 8312 Skąd: Oberschlesien

W tym odcinku przespacerujemy ulicą Gliwicką po zachodnim Załężu. To podział subiektywny, mój własny, jednak za każdym razem czułem, że ta część dzielnicy położonej za skrzyżowaniem z ulicą Bocheńskiego jest trochę inna...

Znajduje się dalej od centrum i rzadko występują tutaj reprezentacyjne kamienice - przy głównej szosie dominują budynki robotnicze, w tym familoki, a pod koniec również zwykłe bloki.

Zabudowa nie jest też tak zwarta jak wcześniej, zwłaszcza na północnej stronie.

Jednym z pierwszych budynków jest ten mieszczący Dom Aniołów Stróżów, kilka lat temu pokryty rysunkami. Znaczenia większości z nich można się tylko domyślać.

Naprzeciwko niego kilka budynków pasujących bardziej do wsi, niż miasta - zarówno gabarytami, jak i wyglądem.

Kawałek dalej ukryte za drzewami dwa standardowe familoki wybudowane w 1901 roku.

Zdecydowanie bardziej okazała jest strona południowa - tak właściwie będzie przez cały czas. Niektóre kamienice częściowo odremontowano.

W bliskim sąsiedztwie stoją dwa budynki szkolne - na prawo (północ) mniejszy, na lewo (południe) znacznie większy. Obydwa nie pełnią już swej funkcji, choć na mniejszym nadal wisi godło państwowe.

Na tym odcinku każdy dom jest inny i prezentuje odmienny styl. W niskim działała kiedyś knajpa, ostatnio wydawała się zamknięta. Jakaś zaraza?

Również i w tej część Załęża Gliwicka kręci w różne strony... Człowiek nigdy nie wie, co zobaczy za winklem

Nie pierwszy i nie ostatni przykład "karłowatej" dobudówki do większego domu.

Pod numerem 205 znajduje się jeden z najciekawszych, według mnie, obiektów przy ulicy - długa, narożna kamienica z wykuszami. Kompozycje psuje tylko reklama dyskontu

Wybudowana miała zostać w 1921 roku, a więc w ostatnim okresie kiedy Załęże nazywało się jeszcze Zalenze.

Wykusze występują także w innych budynkach, często z bliska sprawiają wrażenie małej baszty.

Panorama z blokami w tle.

Najbardziej niespodziewany widok to chałupa... oblepiona oczojebną tapetą!

Do niedawna był ona obrośnięta bluszczem i odpadał z niej tynk. Nowe wdzianko powstało podczas Street Art Festival i niewątpliwie przyciąga wzrok, choć patrząc z punktu widzenia szacunku dla zabytków to prawie zbrodnia

Dom był jednak przeznaczony do wyburzenia i pewno taki los go czeka, gdy tapeta w końcu zejdzie, gdyż odkleja się ona coraz bardziej.

Słup ogłoszeniowy z pewnością też ma swoje lata.

Widzę drugą kamienicę, bliźniaczą do tej wcześniejszej narożnej z wykuszami - została jednak pomalowana, a najwyższe piętro ma odmienny kształt, więc nie zawsze można rozpoznać, że to ten sam projekt.

Tu i ówdzie zaglądam do podwórek - na jednym z nich zdjęcie kowboja siedzącego w siodle! Winnetou i Apanaczi?

Inne kryje przejście do dalszych osiedli...

Na tym jest możliwość zaobserwowania stroju narodowego gospodyń domowych, a mianowicie fartuchu kuchennego. Doskonały zarówno do garów jak i na wypad w miasto.

Ostatni ceglany budynek po północnej stronie mieścił w przeszłości piekarnię i kotłownię, współcześnie działa tam Mini Restorant Ararat. Ormiańska święta góra musi być bardzo popularna w tych stronach

Spojrzenie w tył - na prawo familoki kopalni Kleofas, o których jeszcze napiszę, bo osiedle ciągnie się w bok.

W tym miejscu aż do okresu międzywojennego kończyło się Załęże. Być może z tego powodu postawiono krzyż.

Dalej jedyną stuletnią konstrukcją jest okazała siedziba Śląsko-Dąbrowskiej Spółdzielni Mieszkaniowej. Wzniesiono ją w 1907 roku jako schronisko dla pracowników wspomnianej kopalni Kleofas. Ciekawe co wówczas kryło się pod pojęciem "schroniska"?

To właśnie bliskość zakładów przemysłowych, a konkretnie kopalń - po jednej stronie Kleofas (Cleophas), po drugiej położona nieco dalej Eminencja (Eminenz, za PRL-u Gottwald) sprawiła, że tak dużo w tej okolicy budynków nie dla mieszczan, ale dla pracowników.

Krajobraz się zmienia... na prawo ogródki działkowe oraz lasek. Na lewo - osiedle z wielkiej płyty, następnie Park Załęski - dawny ogród jordanowski, powstały w 1938 roku. A w nim mały kompleks sportowy, dwa baseny oraz modernistyczne przedszkole (kiedyś harcówka) i Młodzieżowy Dom Kultury. Te dwa budynki z lat 30. mają reprezentować elementy "stylu okrętowego". Mimo bliskości wielkich bloków - w ciągu dnia pusto tu i cicho.

Tuż przy granicy z Chorzowem jest jeszcze jedno osiedle, ale ponieważ większość domów nie posiada adresu z ulicą Gliwicką, to wspomnę o nim przy innej okazji

buba · Dołączyła: 09 Lip 2013 Posty: 6106 Skąd: Oława

I znow mily spacer! Najbardziej podobaja mi sie anioly stroze, kowboj, dom oblebiony tapeta i pani w fartuszku!

a anioly stroze nie wiem czemu bardzo mi sie skojarzyly z malunkami przy kopalni Saturn w Czeladzi

Basia Z. · Dołączyła: 06 Wrz 2013 Posty: 3550 Skąd: Chorzów

Jeszcze można nadmienić, że tą meandrującą ulicą Gliwicką kiedyś i to wcale nie tak dawno na całej jej długości jeździł tramwaj na trasie Chorzów-Katowice.
Linię tramwajową wyprostowano i przełożono "na tyły" budynków po stronie północnej przy okazji budowy "średnicówki", która od ul. Bocheńskiego / Brackiej przebiega równolegle do Gliwickiej w dość bliskiej odległości od niej.

Bardzo ciekawym budynkiem jest kościół zielonoświątkowców położony mniej więcej na przeciw szkoły.

Wykopane w google:

Pudelek · Dołączył: 08 Lip 2013 Posty: 8312 Skąd: Oberschlesien

o kościele wspomnę przy innej okazji, natomiast z tramwajami to fakt - na pewnym odcinku linia znika z drogi za domami, a potem biegnie obok niej, zamiast środkiem... mieszkańcom Gliwickiej pewno to się podoba, bo te tramwaje mocno hałasują na zakrętach, a jak jeszcze puszczą jakiegoś grata to już w ogóle

Góry Bez Granic » Góry » Nasze wycieczki i wyprawy » Pozagórskie » Polska » Spacerownik katowicki	Idź do strony: 1 2 »